کمبود فولاد جو روانی است؛ آمادگی بورس کالا برای معاملات سکه

رئیس هیئت مدیره بورس کالا از رونق بخش کشاورزی در بورس کالا، متعادل شدن عرضه و تقاضای سیمان در کشور، ایجاد جو روانی و غیر واقعی درباره کمبود فولاد، کمک بورس کالا به حذف رانت از معاملات محصولات پتروشیمی و آمادگی کماکان برای انجام معاملات سکه بهار آزادی خبر می‌دهد.

به گزارش خبرنگار اقتصادی فارس، بورس کالا از سال 86 با ادغام بورس فلزات و بورس محصولات کشاورزی تشکیل شد و در حال حاضر عرضه محصولات صنعتی(فلزات و سیمان)،پتروشیمی، کشاورزی و معاملات آتی در آن انجام می‌شود. این شرکت از سال 86 تا کنون دومین دوره هیئت مدیره خود را می‌گذراند.
محمد رضا شهیدی‌تبار از حدود دو سال قبل تا کنون رئیس هیئت مدیره بورس کالا بوده است. به منظور بررسی جزئیات اتفاقاتی که در عرضه محصولات پتروشیمی و فلزات ضعیت عرضه‌های کشاورزی و معاملات سیمان در سال جاری رخ داده است با وی مصاحبه‌ای انجام داده‌ایم که جزئیات آن را می‌خوانید:


فارس:ابتدا سابقه‌ای از بورس کالا و سوابق مدیریتی خود در گذشته و حال بیان کنید؟

شهیدی‌تبار :بورس کالای ایران بورسی جوان بوده و 3 سال و نیم بیشتر از عمر آن نمی‌گذرد. دوره اخیر فعالیت هیئت مدیره، دور دوم هیئت مدیره بورس کالاست. بیش از 1.5 سال است که من عضو هیئت مدیره این شرکت هستم و از نظر سایر سوابق مدیریتی نیز در شرکت‌های مختلف اقتصادی و هیئت مدیره شرکت‌های صنعتی، تولیدی و سرمایه‌گذاری فعالیت حضور داشته‌ام، در حال حاضر نیز مسئولیت یکی از بخش‌های مجموعه‌های وزارت صنایع را به عهده دارم.

فارس:‌ در مدتی که رئیس هیئت مدیره بورس کالا هستید تا چه میزان به اهداف مورد نظرتان دست یافته‌اید؟

شهیدی‌تبار: با توجه به جوان بودن بورس کالا دوره دوم هیئت مدیره دوره موفقی را پشت سر گذاشته است به نحوی که از نظر کمیت کالایی میزان حجم معاملات نسبت به سالهای قبل رو به‌ رشد بوده است،اقبال مصرف‌کننده و تجار بیشتر شده و ورود محصولات پتروشیمی نیز به صورت جدی پیگیری شد.
عرضه سیمان نیز که سالهای سال بحث ورود آن به بورس کالا مطرح بود امسال انجام شد، همچنین در محصولات نفتی نیز نفت کوره پذیرش شد که مقدمه عرضه سایر محصولات نفتی است. تالار صادراتی بورس کالا نیز در کیش راه‌اندازی شد که امکان صادرات را ایجاد کرد.
یکی دیگر از اقداماتی که در 1.5 سال فعالیت من در بورس کالا انجام شده ورود ابزارهای مشتقه مالی از جمله شمش طلا برای اولین‌بار و قراردادهای آتی در محصولات مختلف است،بنابراین توسعه آنچه وجود داشته از نظر کمی، توسعه ابزارهای مالی جدید و تنوع کالایی در دوره دوم هیئت مدیره بورس کالا محقق شده است.


فارس: موضوع ورود شمس 10 انسی در معاملات آتی به کجا رسید؟ آیا منتفی شده است؟

شهیدی‌تبار: هیچ برنامه اقتصادی منتفی شده‌ای وجود ندارد، طلا ویژگی‌ و پیچیدگی خاص خود را دارد، بنابراین افرادی که در بورس خرید می‌کنند معتقدند که در معاملات آتی باید بتوانند سود و زیان را تشخیص دهند و ریسک معامله اصلی یک کالا را نباید داشته باشند،بنابراین شرکت بورس کالا و سازمان بورس می‌خواهد مقررات را به حدی رعایت کند که این موضوع به طور کامل در نظر گرفته شود تا بعد از راه اندازی دچار مشکل نشود، لذا موضوع منتفی نشده و در حال بررسی است.

فارس: در حال حاضر معاملات محصول پتروشیمی بورس کالا در چه وضعیتی است؟


شهیدی‌تبار: محصولات پتروشیمی بازار خاص مصرف خود را دارد و مصرف‌کننده نهایی یعنی مردم محصولات پتروشیمی را نمی‌خرند،از دو سال قبل تاکنون کارخانه‌ها عادت داشتند از طریق بازرگانی پتروشیمی سهمیه‌ای بگیرند که بعد از چند سال متوجه شدند که نتیجه مطلوبی نداشته است زیرا عده‌ای پروانه تولیدی می‌گرفتند و ظرفیتی را مشخص می‌کردند و براساس آن سهیمه‌‌ای می‌گرفتند و چون نرخ سهمیه و بازار آزاد با هم متفاوت بود آن را در بازار آزاد می‌فروختند، بنابراین رانت ایجاد شده بود. هر نظامی که بر اساس سهمیه‌بندی فعالیت کند، می‌تواند این رانت‌ها را ایجاد ‌کند.

فارس: ورود محصولات پتروشیمی به بورس کالا چه اثری در قیمت‌ها داشت؟

شهیدی‌تبار: با ورود این محصولات به بورس در کنار شفافیت قیمت خرید، تغییرات اساسی ایجاد شد در گذشته شرکت بازرگانی پتروشیمی که متعلق به شرکت ملی پتروشیمی بود، محصولات شرکت‌های تولیدکننده پتروشیمی را می‌گرفت و در بازار عرضه یا صادر می‌کرد. برخی کارخانه‌ها که به استناد دولتی بودن این شرکت با آن همکاری می‌کردند برای خود سازوکار فروش نداشتند و تنها تولیدکننده بودند، زیرا بازرگانی پتروشیمی این کار را برای آنها انجام می‌داد ولی وقتی شرکت بازرگانی پتروشیمی خصوصی شد و دیگر اجباری وجود نداشت که کالای خود را به ملی پتروشیمی بدهد، بنابراین به سراغ واحدهای بازرگانی و تعیین کارگزار و نحوه معرفی کالا را در بورس رفت.با توجه به اینکه یک سال از ورود محصولات پتروشیمی گذشته بود،مسئله تغییر مدیریت واحد تولیدکننده رخ داد و باعث شد که به سمت تعیین کارگزار، واحدهای فروش بروند.


فارس: در حال حاضر نوسان قیمتی در رینگ پتروشیمی به چه شکل است؟

شهیدی‌تبار: باید این مسئله را بدانیم که هر فرآیند تغییری تلاطمی را ایجاد می‌کند ولی در حال حاضر با برنامه های مدیریتی آن را کنترل کرده‌ایم و تا چند ماه آینده بازار متعادل‌تری در محصولات پتروشیمی ایجاد خواهد شد.
نوسانات قیمت در حد متعارف دنیا و نوسان خاص و بازار ملتهبی وجود ندارد، زیرا مصرف‌کننده نهایی آن تولیدکننده‌ها هستند که آنها هم دانش موضوع را دارند و جو روانی بازار نیز کمتر بر روی آنها اثر می‌گذارد.


فارس: بورس فلزات چه وضعیتی دارد؟

شهیدی‌تبار: قدمت عرضه فلزات بیشتر از سایر کالا‌هایی است که در بورس کالا عرضه می شود، تولیدکنندگان فلزات، عرضه‌کنند‌گان این بخش بوده و تجار، تعاونی‌ها، سازمان‌ها و مردم خریدار این کالا‌ها هستند،بورس فلزات تغییر مدیریتی مثل پتروشیمی را نداشت ولی اتفاقات دیگری افتاد.اولاً باید بدانیم که مصرف‌کننده نهایی آن مردم هستند و هر کالایی که مصرف‌کننده نهایی داشته باشد با جو روانی دچار نوسان و دست‌کاری می‌‌شود و اگر مسئله‌ای رخ دهد به ترتیب نفر اول، دوم و سوم که در بازار این شایعه‌ را می‌شنوند به دنبال منشأ آن نیستند.
در بازار فلزات تا سه چهار ماه پیش مشکل خاصی وجود نداشت و بر اساس بازار جهانی قیمت تا 1200 دلار نیز رسید و نوسان داشت.،اما از 4 - 5 ماه پیش افرادی وارد بازار شدند که از جو روانی مسائلی مثل تحریم سوء استفاده کردند و هرگاه اقتصادی درگیر جنگ اقتصادی با جایی می‌شود به نوعی هم تهدید است هم فرصت.


فارس: از چه زاویه‌ای تهدید و از چه جنبه‌ای فرصت است؟

شهیدی‌تبار: هم از نظز سازندگی و هم برای افراد فرصت‌طلب که دنبال شکار لحظه‌ها هستند فرصت است.اگر بورس وجود نداشت این اتفاق در بازار فولاد شدت بیشتری داشت، ولی بورس به عنوان یک نظام کنترلی به اقتصاد کشور کمک کرد تا این بازار متلاطم نشود.


فارس: چه مشکلاتی در قیمت محصولات فلزی وجود دارد؟

شهیدی‌تبار: یکی از مشکلات تفاوت قیمت جهانی کالا به مقصد ایران توسط صادرکنندگان کشورهای خارجی است،برای نمونه قیمت فولاد آسیای میانه به مقصد دریای سیاه و ترکیه یک قیمت است ولی اگر به ایران بیاید قیمت آن 40 تا 50 دلار بیشتر می شود حتی هزینه‌های حمل و ترخیص را از قیمت داخل ایران کم می‌کردند و آن را قیمت جهانی می‌دانستند،بنابراین برای تجاری که واردات این شکلی داشتند و شرکت‌های خارجی سود آور بود.
در بورس اعتقاد به تبعیت قیمت جهانی داریم ولی قیمت واقعی که همه جای دنیا اعمال می‌شود نه قیمت ساختگی برای بازار ایران.
حتی برخی کارشناسان نیز به این نکته توجه ندارند. در این شرایط بورس وارد شد.
دومین بحث نیز، مسئله تحریم و حمل کالاها بود که جو روانی ایجاد شد. البته هنوز اطلاعاتی وجود ندارد که نشان دهد کسی قصد وارد کردن کالایی را در این بخش داشته باشد ولی به دلیل تحریم‌ها نتواند. زیرا در شمال، غرب و جنوب کشور ظرفیت‌های لازم برای واردات وجود دارد و حتی در برخی مواقع این گلایه را داشتیم که هر کشتی سرگردان روی آب اگر فولاد اضافه دارد در ایران تخلیه می‌کند،بنابراین مشکلی به نام کمبود وجود ندارد.
این مسئله یعنی کمبود فولاد جو روانی است و منشأ اقتصادی مؤثری ندارد، شاید برای برخی گریدهای فولادی که صنایع خاصی دارد، کمبود باشد ولی در مورد تیرآهن و میلگرد مشکل اساسی وجود ندارد.


فارس: بورس برای کنترل این اتفاقات چه اقداماتی انجام داده است؟

شهیدی‌تبار: بورس به دنبال مدیریت این مسائل بود، با توجه به اینکه تقاضای بازار در شش ماه اول امسال نسبت به مدت مشابه قبل بسیار افزایش یافته است و آن نیز به دلیل مسکن مهر و سایر پروژه‌های صنعتی و راه‌سازی بود و حجم واردات نیز نسبت به سال قبل حدود 10 درصد از نظر حجمی کم شد، ولی تولید داخل 4 یا 5 درصد افزایش یافته است، البته افزایش تولید توانسته بخشی از کاهش واردات را جبران کند ولی چون تقاضا بیش از تقاضای سال گذشته بود این مسئله بازار را دچار مشکل کرد.


فارس: بورس چه کاری برای کنترل این وضعیت انجام داد؟

شهیدی‌تبار: یکی از مشکلاتی که به این اتفاقات دامن زد مسکن مهر بود،پیش‌بینی افزایش نیاز واقعی برای این پروژه، در بازار جو روانی ایجاد کرد که مثلا مسکن مهر چند میلیون تن فولاد نیاز دارد بنابراین شاید مسئول یک پروژه بگوید پیش‌روی این پروژه خوب است ولی اثر آن بر روی بازار به گونه‌ای است که احساس می‌کنند که یک تقاضای بالایی در آینده برای مسکن مهر وجود دارد، بنابراین جلوی عرضه‌های خود را می‌گیرند تا زمانی که این پروژه نیاز داشت به آنها بدهند.
بر این اساس، بورس کالا توصیه زیادی به مسئولان مسکن مهر داشت توافق کردند تا مسکن مهر مدیریت نیازهای خود را به واحدهای صنعتی بدهند.


فارس: با اقداماتی که بورس کالا انجام داد،آیا وضعیت بازار تغییر کرده ‌است؟

شهیدی‌تبار: بورس فلزات سعی دارد جو روانی را کم و قیمت را مدیریت کند ، ولی مسئله افزایش نرخ دلار به این مسئله دامن زد، زیرا کالای مثل فولاد با نرخ دلار سنجیده می‌شود.
با همه این مسائل بورس کالا سعی کرد این نوسانات را مدیریت و اجازه ندهد عده‌ای کار خود را انجام دهند که اگر این کنترل‌ها را انجام نمی‌داد افزایش قیمت بی‌رویه‌ رخ داده بود.
بر این اساس، از مجموعه وزارت بازرگانی می‌خواهیم که واحدهای فولاد‌سازی ظرفیت‌های خالی تولیدی دارند و کارگر نیز وجود دارد و اگر دولت برای کمبود فولاد، شمش را با توجه به اینکه کی از مشکلات ما تولید شمش است، وارد کند نه مقاطع فولادی و آن را یا در بورس عرضه کند یا حتی کارمزدی به کارخانه‌ها بدهد و محصول را در بورس کالا عرضه کند این اختلاف در عرضه و تقاضا حل می‌شود، عرضه بیشتر می‌تواند کنترل را انجام دهد.


فارس: فروش محصولات کشاورزی در شش ماه اول سال چه میزان بوده است؟

شهیدی‌تبار: محصولات کشاورزی در این دوره شش ماهه اول سال نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از 10 برابر شده و حجم معاملات کشاورزی نیز از نظر حجم و تنوع کالایی افزایش قابل توجهی یافته است.
این مسائل نیز به این دلیل است که وزیر فعلی وزارت کشاورزی دیدگاه مثبتی نسبت به بورس کالا داشته، بنابراین انتظار می‌رود رونق بخش کشاورزی در بورس کالا افزایش یابد.


فارس:‌ یکی از مسائلی که وجود دارد این است که چرا تنها سیمان کردستان در بین سیمانیها هر روز عرضه دارد؟

شهیدی‌تبار: حکایت ورود سیمان جالب است. سال‌ها است که نرخ تعیینی سیمان را دولت انجام می‌داد و از طرف دیگر کمبود سیمان نیز وجود داشت. با افزایش کارخانه‌ها و بهره‌برداری کارخانه‌های در دست ساخت، سرعت تولید با مصرف هماهنگ شد، البته سیمان کالایی است که حمل آن گران است در حال حاضر نیز عرضه و تقاضا پاسخ یکسان است ولی در برخی مناطق مازاد عرضه وجود دارد. برای نمونه در مناطق مرکزی تولید زیادتر از مصرف آن منطقه است و باید به سایر مناطق بفروشد. همچنین، در شهرهای حاشیه‌ای که امکان صادرات وجود دارد به خصوص دو کشور افغانستان و عراق که پروژه‌های سیمان‌بر زیادی در دست دارند، تقاضا بیشتر از عرضه است ولی در مجموع وضعیت سیمان در کشور متعادل است.
علاوه بر کردستان، اصفهان نیز عرضه دارد. تعیین قیمت نیز به عهده خودشان است نه دولت دخالتی دارد نه کنترلی وجود دارد و در فضای رقابتی در حال فعالیت هستند.
اما باید بدانیم زیرا یک واحد فروش سالهای سال در صنعت سیمان وجود داشتند و عادت دارد حواله دریافت کند و با ورود به بورس کالا شرایط یک دفعه تغییر کرد و شرکت‌ها به دنبال مردم هستند، بنابراین طی شدن این فرآیند زمان می‌برد. ظرف یک سال آینده شرایط سیمان کاملاً در بورس متعادل می‌شود.


فارس: با توجه به گذشت حدود سه ماه از ورود سیمان، وضعیت این کالا را چگونه می‌بینید؟

شهیدی‌تبار: با گذشت دو سه ماه از پذیرش سیمان، حدود 5 تا 6 شرکت بزرگ پذیرش شده و چندین شرکت نیز در صف پذیرش هستند. مسئولان سیمان اعتقاد دارند شرکت‌‌هایی که وارد شدند روان‌تر و راحت‌تر و با روش بهتری کار خود را انجام می‌دهند و حتی اگر فروش مدت‌دار نیز داشته باشند تأمین مالی آنها افزایش و دریافت مطالبات آنها به صفر می‌رسد،بنابراین به نسبت اینکه نوزاد سه ماهه است وضعیت خوبی دارد، ولی به زمان نیاز دارد تا منطبق‌تر شوند.

فارس: اثر هدفمندی یارانه‌ها بر روی بورس کالا به شکل است؟

شهیدی‌تبار: هنوز اثر مستقیم و مشخصی بوجود نیامده تا بدانیم چه اتفاقی می‌افتد. خود هدفمند کردن یارانه‌ها یک مسئله اجتناب‌ناپذیر است و آرزوی متخصصین اقتصادی است که مکانیزم واقعی قیمت‌ها را تعیین کند، نه تنها برای حامل‌های انرژی بلکه برای همه کالاها، التبه قیمت‌های اصلی در بازار رقابت واقعی ایجاد می‌شود و به همین منظور باید کنترل لازم برای ایجاد رقابت کامل در بازار توسط دولت انجام شود زیرا اگر بازار انحصاری باشد قیمت واقعی شکل نمی‌گیرد،باید این نکته را درنظر بگیریم که هدفمندییارانه‌ها اثر مستقیم در بورس ندارد و غیر مستقیم است.


فارس: اثر هدفمند کردن یارانه‌ها بر روی چه محصولاتی بیشتر است؟

اجرای این قانون باعث می شود قیمت تمام شده محصولات فولادی افزایش یابد،برای تعیین قیمت‌ کالا‌ها، سقف قیمت جهانی وجود دارد و قیمت در بورس بیش از قیمت جهانی نخواهد بود ولی چون هدفمند کردن یارانه‌ها جدید است، هنوز تحلیل دقیقی وجود ندارد و برخی مکانیزم‌ها را باید بعد از اجرا اعلام کرد.
در حال حاضر با تمهیداتی که در نظر گرفته شده معتقدیم قیمت تمام شده برخی کارخانه‌ها بالا می‌رود، اقتصاد و دولت باید کمک کنند تا بنگاه‌های اقتصادی در این شرایط متضرر نشوند که اگر این مسئله رخ دهد تبعات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی برای کشور خواهد داشت و چندین برابر باید هزینه کند تا تبعات آن را جمع کند، بنابراین کاهش اثرات این قانون نیازمند توجه ویژه‌ مسئولان است.


فارس:آیا هنوز عرضه نقدی سکه در بورس کالا دنبال می شود؟

شهیدی تبار: پس از جریاناتی که در بازار برای سکه رخ داد بانک مرکزی باید از ظرفیت‌های بورس کالا استفاده کند. بورس آمادگی دارد که به کمک دولت و بانک مرکزی بیاید. به طور مثال اگر تعیین قیمت فولاد را به عهده بازار می‌گذاشتیم وضعیت آن از شرایط فعلی بدتر بود،بنابراین این بازار مشخص، تدوین شده، کنترل شده، استاندارد شده به نام بورس کالا وجود دارد و هنوز آمادگی داریم که به بانک مرکزی برای کنترل بازار سکه کمک کند.
جای تعجب است که چرا بانک مرکزی با این همه مشکل که در اداره بازار سکه دارد از بورس کالا استفاده نمی‌کند و هنوز در بانک کارگشایی که برای مردم قابل دسترسی نیست و بسیاری ازمردم نمی‌داند بانک کارگشایی کجاست، استفاده می‌کند. بورس کالا با شبکه وسیع کارگزارانی که در اختیار دارد می‌تواند این ابزار را در اختیار اقتصاد کشور و بانک مرکزی قرار دهد. 
 

منبع: خبرگزاری فارس 
گردآوری: سامانه تبلیغاتی آگهی 118